ابن هشام لیکلي دې چې له رسول الله صلی الله وروسته ترټولو مخکي دخلکو په مخکې په لوړاواز دقران تلاوت کوونکی عبدالله بن مسعود رضی الله عنه و ، یوه ورځ صحابه کرام یوځای سره ناست وو او ویې ویل : په خدای سوګند تراوسه قریشو په
لوړ اواز قران ندی اوریدلی په تاسوکې څوک شته چې قریشوته په لوړاواز تلاوت وکړې ، عبدالله بن مسعود وویل : زه یې ورته کوم ، عبدالله بن مسعود لږځواکه او کمزوری انسان و په مکه کې یې خپل قوم هم نه و چې دسختي په مهال یې د ده مرسته کړي وی ، دا مهال ده د خلکو شپني کوله اوپه (ابن ام عبد) سره یې شهرت لاره ، نو ملګرو یې ورته وویل چې موږ پرتاویریږو ، دی کارته باید داسي کس تیارشې چې هغه په مکه کې قوم لرې نوکه قریش په هغه برید وکړې خپل قوم به دده ملاتړ وکړې ، عبدالله بن مسعود رضی الله عنه وویل : ما پریږدئ الله به زما مرسته کوې ،
عبدالله بن مسعود روان شو او کوم ځای به چې قریش کیناستل هلته ورغی ، د دوی خواته ودریدی ، بسم الله الرحمن الرحیم یې وویله او له هغه وروسته یې په لوړ اواز د رحمن سورت پیل کړ .... ده تلاوت کاوه او قریشو په خپلوکې له یوه بل نه پوښتني پیل کړې چې ابن ام عبدڅه وایې ... یوچا ورته وویل : دا دهغه خبرو یوه برخه ده محمد (صلی الله علیه وسلم) ته ورکړل شوې ده هغوی چې داخبر واوریدله پاڅیدل او عبدالله ین مسعود یې په خوله خوله کې په سوکونو وواهه ، اوده خپل تلاوت کاوه ، له دي وروسته چې دی خپلو ملګروته راغی هغوی یې پر مخ د وهلو نښي ولیدلي نو یې ورته وویل چې موږ پرتاویریدو چې هغوی به دی ووهې خو هغه ورته وویل : په خدای سوګند دخدای دښمنان چې نن ماته څومره کمزوري ښکاره شول یو وخت هم هغوی ماته دومره کمزوري نه وو ښکاره شوې ، که تاسو غواړئ سبا بیاهم زه هغوی ته ورځم او قران ورته تلاوت کوم ، ( ما اعداء الله اهون علی منهم الان لئن شئتم لاغادینهم بمثلها غدا ، سیرت بن هشام لومړی ټوک مخ ۳۳۷)
په یوه کمزږري او بي اسري انسان کې دومره ځواک له کومه پیداشو ، چې هغه پرته له څه مادي ملاتړ نه د خپل سرټمبه دښمن د غونډ ي په منځ کې ودریدی اوپه لوړ اواز یې هغه خبرې پیل کړې چې هغوی یې له اوریدلو کرکه لرله ، ددي ځواک راز په رښتیا باندي دهغه پریقین کې نغښتی و ، عبدالله بن مسعود په دي خبره یقین لاره چې دی پرحقه او قریشو په ناحقه دې ، کله چې قریشو دقران دتلاوت په مقابل کې دهغه ډبول پیل کړل نو دده یقین نورهم زیات شو ځکه هغه پوه شو چې قریش په د دلیل او منطق په ژبه هغه ته ځواب نشې ویلی ، اوپه ده باندي دهغوی فزیکي تیری ددي خبرې کره دلیل دی چې داستدلال او منطق په ډګر کې هغوی بي وسه او څه نلرې ، عبدالله بن مسعود درښتیا ځواک لاره او بي شکه چې درښتیا ځواک له نوروټولو ځواکونو زیات ده .
په نړۍ کې دځواک او میړنیتوب راز دانده چې انسان په له ستونزو سره نه مخامخ کیږې ، په دي نړۍ کې هرڅوک له ستونزو او مشکلاتو سره مخامخ کیږې د ځواک اومیړاني اصل راز داده چې انسان داسي یقین ولرې چې دخپل هدف اوموخي په لاره کې ستونزي او مشکلات هغه ته سپک او اسانه ښکاره شې ، دستونزو او مشکلاتو په دي نړۍ کې هغه څوک ستونزي او مشکلات زغملی شې چې له دي مشکلاتو لوی شی یې موندلی وې ،
مومن په کامله توګه داشی موندلی دی هغه د داسي حق پیرو دی چې په عظمت او صداقت کې یې دی یوه ذره شک او شبهه هم نلرې ، او پر دي برسیره هغه باور لرې چې په دي لاره کې ستونزي او مشکلات به په اخرت کې د ده بریالیتوبونه زیاتوې او په دي یقین سره هغه دحق په اعلانولو سره داسې خوند او لذت اخلې چې پرهغه خوشالي د پای کرښه نلرې ، او پرده باندي دمخالفینو تیری او ظلم د ده یقین زیاتوې او داباور یې لازیاتیږې چې دی پر حقه او مخالفین یې پرباطل ولاړ دې ، پر یوچا ظلم او تیری د تیرېکوونکي او ظالم د ماتي اوشیکست اعلان ده ،
دایمان او اسلام پر داعي باندي دمخالفینو تیری او ظلم د دي خبرې ثبوت ده چې هغوی دمنطق او استدلال په ډګر کې لوبه باللي ده ځکه یوڅوک چې دلیل اومنطق لرې هغه له تیرې اوځواک کارولونه کار نه اخلې ،
رښتیا یوه لوړه ذهني موندنه ده ، ددي مطلب داده چې د رښتیا د ځواک خزانه په انسان کې دننه ده او نورټول ځواکونه باندني او خارجي دې او دهغه ځواک خزانه له انسان نه دباندي ده دنورو ځواکونو خزانه محدوده وې او یو وخه پای ته رسیږې اوباندنی ځواک په نازکو حالاتو کې دځان د ژغورني په فکر کې وې او په سختو حالاتو کې دزورور له ملاتړ نه لاس اخلي ، او درښتیا او صداقت معامله داسي نده درښتیا دځواک زیرمه هیڅکله نه ختمیږې یوڅوک چې یوځل د حق او رښتیا ځواک ترلاسه کړې نو دهغه له روح سره پیوند شې او تراخیره پ،ري ورسره مل وې آن هغه وخت هم د رښتیا او حق ځواک له انسان سره ملتیا کوې چې په دي نړۍ کې یې هیڅ خواخوږی او ملګری نه وې پاته شوی .
مومن چې کومه رښتیا ترلاسه کړي ده هغه دخدای پر شتون او یووالي دهغه یقین دی اودا یقین ترټولو لوی حقیقت ده نویوڅوک چې ترټولو لویه هستي ترلاسه کړې هغه له کوچنیوځواکونو څخه نه ویریږې او له هغه ستر ذات وروسته دبل څه په لټه کې کیدلو ته اړتیا نشته .
من وجد الله فماذا فقد ومن فقد الله فماذا وجد .
عبدالله بن مسعود روان شو او کوم ځای به چې قریش کیناستل هلته ورغی ، د دوی خواته ودریدی ، بسم الله الرحمن الرحیم یې وویله او له هغه وروسته یې په لوړ اواز د رحمن سورت پیل کړ .... ده تلاوت کاوه او قریشو په خپلوکې له یوه بل نه پوښتني پیل کړې چې ابن ام عبدڅه وایې ... یوچا ورته وویل : دا دهغه خبرو یوه برخه ده محمد (صلی الله علیه وسلم) ته ورکړل شوې ده هغوی چې داخبر واوریدله پاڅیدل او عبدالله ین مسعود یې په خوله خوله کې په سوکونو وواهه ، اوده خپل تلاوت کاوه ، له دي وروسته چې دی خپلو ملګروته راغی هغوی یې پر مخ د وهلو نښي ولیدلي نو یې ورته وویل چې موږ پرتاویریدو چې هغوی به دی ووهې خو هغه ورته وویل : په خدای سوګند دخدای دښمنان چې نن ماته څومره کمزوري ښکاره شول یو وخت هم هغوی ماته دومره کمزوري نه وو ښکاره شوې ، که تاسو غواړئ سبا بیاهم زه هغوی ته ورځم او قران ورته تلاوت کوم ، ( ما اعداء الله اهون علی منهم الان لئن شئتم لاغادینهم بمثلها غدا ، سیرت بن هشام لومړی ټوک مخ ۳۳۷)
په یوه کمزږري او بي اسري انسان کې دومره ځواک له کومه پیداشو ، چې هغه پرته له څه مادي ملاتړ نه د خپل سرټمبه دښمن د غونډ ي په منځ کې ودریدی اوپه لوړ اواز یې هغه خبرې پیل کړې چې هغوی یې له اوریدلو کرکه لرله ، ددي ځواک راز په رښتیا باندي دهغه پریقین کې نغښتی و ، عبدالله بن مسعود په دي خبره یقین لاره چې دی پرحقه او قریشو په ناحقه دې ، کله چې قریشو دقران دتلاوت په مقابل کې دهغه ډبول پیل کړل نو دده یقین نورهم زیات شو ځکه هغه پوه شو چې قریش په د دلیل او منطق په ژبه هغه ته ځواب نشې ویلی ، اوپه ده باندي دهغوی فزیکي تیری ددي خبرې کره دلیل دی چې داستدلال او منطق په ډګر کې هغوی بي وسه او څه نلرې ، عبدالله بن مسعود درښتیا ځواک لاره او بي شکه چې درښتیا ځواک له نوروټولو ځواکونو زیات ده .
په نړۍ کې دځواک او میړنیتوب راز دانده چې انسان په له ستونزو سره نه مخامخ کیږې ، په دي نړۍ کې هرڅوک له ستونزو او مشکلاتو سره مخامخ کیږې د ځواک اومیړاني اصل راز داده چې انسان داسي یقین ولرې چې دخپل هدف اوموخي په لاره کې ستونزي او مشکلات هغه ته سپک او اسانه ښکاره شې ، دستونزو او مشکلاتو په دي نړۍ کې هغه څوک ستونزي او مشکلات زغملی شې چې له دي مشکلاتو لوی شی یې موندلی وې ،
مومن په کامله توګه داشی موندلی دی هغه د داسي حق پیرو دی چې په عظمت او صداقت کې یې دی یوه ذره شک او شبهه هم نلرې ، او پر دي برسیره هغه باور لرې چې په دي لاره کې ستونزي او مشکلات به په اخرت کې د ده بریالیتوبونه زیاتوې او په دي یقین سره هغه دحق په اعلانولو سره داسې خوند او لذت اخلې چې پرهغه خوشالي د پای کرښه نلرې ، او پرده باندي دمخالفینو تیری او ظلم د ده یقین زیاتوې او داباور یې لازیاتیږې چې دی پر حقه او مخالفین یې پرباطل ولاړ دې ، پر یوچا ظلم او تیری د تیرېکوونکي او ظالم د ماتي اوشیکست اعلان ده ،
دایمان او اسلام پر داعي باندي دمخالفینو تیری او ظلم د دي خبرې ثبوت ده چې هغوی دمنطق او استدلال په ډګر کې لوبه باللي ده ځکه یوڅوک چې دلیل اومنطق لرې هغه له تیرې اوځواک کارولونه کار نه اخلې ،
رښتیا یوه لوړه ذهني موندنه ده ، ددي مطلب داده چې د رښتیا د ځواک خزانه په انسان کې دننه ده او نورټول ځواکونه باندني او خارجي دې او دهغه ځواک خزانه له انسان نه دباندي ده دنورو ځواکونو خزانه محدوده وې او یو وخه پای ته رسیږې اوباندنی ځواک په نازکو حالاتو کې دځان د ژغورني په فکر کې وې او په سختو حالاتو کې دزورور له ملاتړ نه لاس اخلي ، او درښتیا او صداقت معامله داسي نده درښتیا دځواک زیرمه هیڅکله نه ختمیږې یوڅوک چې یوځل د حق او رښتیا ځواک ترلاسه کړې نو دهغه له روح سره پیوند شې او تراخیره پ،ري ورسره مل وې آن هغه وخت هم د رښتیا او حق ځواک له انسان سره ملتیا کوې چې په دي نړۍ کې یې هیڅ خواخوږی او ملګری نه وې پاته شوی .
مومن چې کومه رښتیا ترلاسه کړي ده هغه دخدای پر شتون او یووالي دهغه یقین دی اودا یقین ترټولو لوی حقیقت ده نویوڅوک چې ترټولو لویه هستي ترلاسه کړې هغه له کوچنیوځواکونو څخه نه ویریږې او له هغه ستر ذات وروسته دبل څه په لټه کې کیدلو ته اړتیا نشته .
من وجد الله فماذا فقد ومن فقد الله فماذا وجد .
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق