دحج اکبر حقیقت

دخلکو په مجلسونوکې اورو : سږکال حج اکبر ده یا فلانی کال چې زموږ پلار هم په حج کې راسره و حج اکبر و او داسي نور... دوی فکر کوې چې عرفات دجمعي په ورځ شې نو هغه حج اکبر دی او ترڅو .... حجونو یې ثواب زیات دی ، زه غواړم د

ا موضوع دشریعت په رڼا کې وڅیړم څو دحج اکبر او د دي عامیانه فکر حقیقت روښانه او واضح شې ، څرنګه چې حج داسلام مهم رکن او یو شرعي امر دی نو دهغه په اړه باید دشریعت په رڼا کې حکم وکړل شې نه دعامیانه ، ناسمو او غلطو فکرونوپه رڼا کې ، اوس راځو مطلب ته :

په قرانکریم کې دحج اکبر ترکیبي توری راغلی دی : واذان من الله ورسوله الي الناس یوم الحج الاکبر .. (سورة توبه ۳ ) داراز په حدیثو کې هم دحج اکبر توری راغلی دی چې وروسته به هغه حدیث راوړو د مفسرینو او محدثینو علماوپه دي اړه څو قولونه او ویناوي راغلي دې چې په لاندي ډول یې را اخلو :

(1) د قرباني ورځ دحج اکبر ورځ ده

عبدالله بن عمر رضی الله عنه وایې : رسول الله صلی الله علیه وسلم په حجه الوداع کې دقرباني په ورځ (یوم النحر) د جمراتوپ همنځ کې ولاړ و او ویل یې : هذا یوم الحج الکبر ( بخاري ج ۱ ص ۲۳۵ - مسند امام احمد ج ۵ ص ۴۱۲ - ابوداود ج۱ ص ۱۹۴ ) یعني دقربانی یا اخترورځ د حج اکبر ورځ ده،داراز له علي بن ابي طآلب رضي الله عنه نه چا پوښتنه وکړه چې د حج اکبر ورځ کومه یوه ده ؟ هغه ورته وویل : دقرباني ورځ د حج اکبر ورځ ده( ترمذي ج۱ص۱۱۵) .
په یو بل روایت کې راغلي دې رسول الله صلي الله علیه وسلم وایې : الحج الاکبر یوم النحر والحج الاصغر العمره ( بیهقي ج۴ ص ۳۵۲ ) یعنيحج اکبر دقرباني ورځ ده او حج اصغر عمره ده ،ابوهریره رضی الله عن وایې : زه ابوبکر (رضی الله عنه ) مني ته له هغو خلکو سره لیږلی وم چې په منی کې یې د قربانی په ورځ دا اعلان کاو ه
چې له دي کاله وروسته به مشرک حج نه کوې ، اونه به څوک بي جامو طواف کوې ، ابوهریره وایې : ویوم الحج الاکبر یو م النحر والحج الاکبر الحج ، ( بخاري ج۲ ص ۴۵۱ ، بخاري ج۲ ص ۶۷۱ ، مسلم ج۱ ص ۴۳۵ ، ابوداو د ج۱ ص ۱۹۴د) یعني دحج اکبر ورځ دقرباني ورځ ده او له حج اکبر نه مراد حج ده ،

یوم النحر یاد اختر ورځي ته ځکه حج اکبر وایې چې دزیات مناسک په همدي ورځ ترسره کیږې اوپه نورو ورځو کې دومره زیات مناسک نه وېپه دي ورځ له سپیده چاود وروسته په مزدلفه دریدل وې ، بیا مني ته تګ وې او جمره عقبه ( لوی شیطان) ویشتل وې ، قرباني کول وې ، بیا حلقیا قصر کول وې ، طواف زیارت کول وې ، او بیا بیرته مني ته ستنیدل وې ، نوځکه دي ورځي ته حج اکبر ویل کیږې( المغني لابن قدامه ج۵ ص ۳۲۰، کوکب الدري ج۲ ص ۱۵۹ ، ) ملا علي قاري وایې چې دا د علی ابن ابي طالب ، عبدالله بن ابی اوفی ، شعبياو مجاهدبن جبر قول دی ،

(2) دعرفي ورځ حج اکبر ده

دویم قول دادی چې دعرفي ورځ ته حج اکبر ویل کیږې لکه په دي اړه له عمر بن الخطاب ، عبدالله بن عمر ، عبدالله بن عباس او عبدالله بنزبیر رضی الله عنهم نه روایتونه راغلي دې ( عمره القاری ج۱۰ ص ۸۳ ) له مسور بن مخرمه رضی الله عنه نه روایت ده چې رسول الله صلی الله علیهوسلم دعرفات په ورځ موږ ت خطبه وویله ، دخدای له حمد او ثنا وروست یې وویل : فان هذا الیوم یوم الحج الاکبر ( عمده القاري ج ۱۰ ص ۸۳ )
یعني دا نن ورځ د حج امبر ورځ ده ،

(3) دریم قول
دریم قول دادی چې دحج پنځه واړه ورځي ټولي حج اکبر بلل کیږې چې یوم عرفه او یوم النحر هم پکي راځې ، او دا چې پنځه واړه ورځي په مفرد نوم(یوم الحج الاکبر) سره یادیږې ددي له پآره دلیل دادی چې په عربي ژبه کې د ( یوم ) توری دمطلقي زماني او وخت له پآره کارول کیږ ېاو پّ دي کېمشکل نشته لکه د بدر دغزا څو ورځي په قرانکریم کې په (یوم الفرقان) سر یادي شوې دې داراز د عربو نوري جګړي چې څو ورځي غځیدلي دی بیاهم دیوم په مفرد نوم سره یادیږې لکه یوم بعاث ، یوم احد یوم الجمل او یوم الصفین ، ( عمده القاري ج ۱۰ ص ۸۳ )

(4) څلرم قول

څلرم قول دادی چې له حج اکبر نه مراد حج قران دی او له حج اصغر نه مراد حج افراد ده او دا په ځیني روایاتو کې دمجاهد قول بلل شوی دی(مخکينی مرجع)

(5) پنځم قول
پنځم قول داهم دی چې عمره حج اصغر ده او حج حج اکبر ده ، الحج هو الحج الاکبر والعمرة الحج الاصغر ، ( مخکینی مرجع )

مشهوره تیروتنه

زموږ په خلکو کې ډیره مشهوره ده چې که دجمعي په ورځ عرفات شې نودا حج اکبر بلل کیږې ، او دا خبره نه په قرانکریم کې کوم اصل لرېاو نه یې په حدیثو کې یادونه شوې ده نو دا خبره یوه مشهور تیروتنه بللی شو او هیڅ حقیقت نلرې بلکي دهرکال حج ته حج اکبر ویل کیږېلکه مخکي تفصیل تیرشو ، په روایاتو کې راغلي چې په کوم کال رسول الله صلی الله علیه وسلم حج کاوه په هغه کال اتفاقا عرفات د جمعيپه ورځ واوس دا خبره ثابته ده چې دجمعي ورځ پخپله دفضیلت ورځ ده اوپه دي ورځ عرفات کیدل دفضیلت زیاتوالی راولي اوبل دا چې پهدي توګه دحاجي حج درسول الله صلی الله علیه وسلم له حج سره برابریږې دا فضیلت یې صحي دی او امام ابن القیم دي د دا ډول حج لس ګټيبیان کړې دې خو بیا هم دادحج اکبر له مفهوم او معنا سره هیڅ اړیکه نلرې دحج اکبر موخه او مطلب څه ده هغه مخکي بیان شو ،

اصلا دا ستونزه له یوه بي اصله روایت نه راولاړه شوې ده او هغه روایت داسې ده : ان رسول الله صلي الله علیه وسلم قال :افضل الایام یوم عرفهوافق یوم الجمعه وهو افضل من سبعین حجه فی غیر جمعه یعني دعرفي ورځ ترټولو غوره ورځ ده چې له جمعي سره یوځا شې اوپه دي ورځ حجله اویا هغو حجونو نه زیات ثواب لرې چې دجمعي په ورځ نه وې ، داروایت رزین په خپل کتاب تجریدالصحاح کې دموطا په حواله سره راخیستیدی او علماء وایې چې داروایت هیڅ اصل نلرې او باطل روایت دی اوپه دي اړه دعلماو له پآره دا لاندي تحقیق په عربي ژبه را نقل کوم :

لا نعلم حديثاً أنه إن وافق عرفة يوم الجمعة أنه تكون الحجة في ذلك العام تعدل سبع حجات ، بل الوارد " سبعون حجة " و " اثنتان وسبعون حجة " لكنهما لا يصحان بحال !أما الأول فقد ورد متنه في حديث ، لكنه باطل لا يصح ، وأما الثاني فلم نقف له على سند ولا متن ، فهو لا أصل له .ونص الحديث الوارد :" أفضل الأيام يوم عرفة إذا وافق يوم الجمعة ، وهو أفضل من سبعين حجة في غير جمعة " .وقد حكم عليه الأئمة ببطلانه ، وعدم صحته :
1. قال ابن القيم – رحمه الله - :
وأما ما استفاض على ألسنة العوام بأنها تعدل ثنتين وسبعين حجة : فباطل لا أصل له عن رسول الله صلى الله عليه و سلم ولا عن أحد من الصحابة والتابعين والله أعلم ." زاد المعاد " ( 1 / 65 ) .2. قال الشيخ الألباني – رحمه الله – في " السلسلة الضعيفة " ( 207 ) - بعد أن حكم على الحديث بأنه باطل لا أصل له - :
و أما قول الزيلعي - على ما في " حاشية ابن عابدين " ( 2 / 348 ) : رواه رزين ابن معاوية في " تجريد الصحاح " - : فاعلم أن كتاب رزين هذا جمع فيه بين الأصول الستة : الصحيحين ، وموطأ مالك ، و سنن أبي داود ، والنسائي ، والترمذي ، على نمط كتاب ابن الأثير المسمى " جامع الأصول من أحاديث الرسول " ، إلا أن في كتاب " التجريد " أحاديث كثيرة لا أصل لها في شيء من هذه الأصول ، كما يعلم مما ينقله العلماء عنه مثل المنذري في " الترغيب و الترهيب " ، وهذا الحديث من هذا القبيل ، فإنه لا أصل له في هذه الكتب ، ولا في غيرها من كتب الحديث المعروفة ، بل صرح العلامة ابن القيم في " الزاد " ( 1 / 17 ) ببطلانه ، فإنه قال بعد أن أفاض في بيان مزية وقفة الجمعة من وجوه عشرة ذكرها : وأما ما استفاض على ألسنة العوام بأنها تعدل اثنتين وسبعين حجة : فباطل لا أصل له عن رسول الله صلى الله عليه وسلم ، و لا عن أحد من الصحابة و التابعين .و أقره المناوي في " فيض القدير " ( 2 / 28 ) ثم ابن عابدين في " الحاشية " .انتهى
وفي " السلسلة الضعيفة " ( 1193 ) قال – رحمه الله - :قال السخاوي في " الفتاوى الحديثية " ( ق 105/2 ) :
" ذكره رزين في " جامعه " مرفوعا إلى النبي صلى الله عليه وسلم ، ولم يذكر صحابيه ، ولا مَن خرَّجه ، والله أعلم " .
انتهىوفي " السلسة الضعيفة " ( 3144 ) قال – رحمه الله - :قال الحافظ في " الفتح " ( 8 / 204 ) بعد أن عزاه لرزين في " الجامعة " مرفوعاً : " لا أعرف حاله ؛ لأنه لم يذكر صحابيه ، ولا من أخرجه " .
وقال الحافظ ابن ناصر الدين الدمشقي في جزء " فضل يوم عرفة " :" حديث " وقفة الجمعة يوم عرفة أنها تعدل اثنتين وسبعين حجة " حديث باطل لا يصح ، وكذلك لا يثبت ما روي عن زر بن حبيش : أنه أفضل من سبعين حجة في غير يوم جمعة " . انتهى

کیسي اوپندونه

په ټولیزه توګه دکیسي په ژبه پیغام او ګټورحکمتونه ترخلکو رسول ډیر په زړه پورې او ګټور کاردی اوکه په کومه لنډه کیسه کې یولوی حکمت نغښتی وې او دکارخبره لوستوالوته ورسوې دا نو ډیره خوندوره خبر د ه ، ځکه اوس خلک وایې وخت نلرو اوږده شیان ... نه خوښوې ، نیت مې کړې ده د زړه له اخلاصه .... چې ګرانو لوستوالو ته لنډي کیسې راټولي کړم او دپایلي اونتیحي اخیستني په توګه به دوه دری لنډي جملي هم ورپورې نښلوم . 

یادونه : دلته زه خپلي زړې اونوې ټولي کیسې رایوځای کوم خدایدې وکړې مکرري هغه مو خسته نکړې بښنه غواړم .

(۱)

د واوري په اوریدلو سره هغه بڼ تک سپین وځلیدی ، هلته دریو ملګرو لوبي کولې یوه یې وویل : راځئ له یوه بل ن دمخکي کیدلو لوبه وکړو ، د بڼ په دیوال کې به یو هدف وټاکو اوبیا به هغه ځانونه رسوو په واورو کې به په خپلو بوټونو لاره جوړوو او هریوبه کوښښ کوې چې ترهدفه سیخه او مستقیمه لاره جوړه کړې اوهیڅ کږوالی ونلرې ،

دوی له یوه بل نه بیل شول او هر یوه هدف ته دلاري په جوړولو پیل وکړ ، په بوټونو یې واوره تخته کوله او لاره یې جوړوله ، په دوی دریو کې یې یو په مکمله توګه له هدف نه کوږ ولاړی ، دویم فکر کاوه چې ده به هدف ته سیخه لاره جوړه کړې وې خو چې هدف ته له رسیدلو وروسته یې بیرته لاريته ولیدل هغه کله چپي اوکله ښۍ خواته کږه وږه جوړه شوې وه ، اودریم یې هدف ته مستقیمه لاره ایستلي وه ، دوی په خپلو کې سره کیناستل او دا
پوښتنه یې رامنځته کړه چې ولي لومړې ملګرې پوره کږه او دویم یوڅه کږه او دریم سمه سیخه لاره هدف ته ورسوله ، دریم او بریالي ملګري وویل :
تاسو دواړو لاندي خپلو پښوته کتل ځکه مولاري کږې شوې اوما مخامخ وړاندي هدف ته کتل پښو او یوه بل لورته مې

نه کتل نوځکه زما لاره سیخه او ستاسو کږۍ شوې .

زموږ ژوند هم تریوه بل مخته کیدل دې موږ باید دژوند په لاره دتګ په مهال دخلکو خبرو
ته ونه ګورو ،خپل هدف باید په نظر کې ونیسو او په ثبات سره د هغه په لور روان واوسو .

الشيخ محمد صديق المنشاوي رحمه الله (سورت بقره كامل)

http://youtu.be/Ihmb1xmYln0

دځیني توبه ګارو لویه تیروتنه

نن سبا ځیني داسې خلک لیدل کیږې چې له ګناهونو توبه ګار شې دیندارې پیل کړې ، پنځه وخت لمونځ او نور سنت عملونه خپل کړې ، دیني وضعه قطعه برابره کړې ، خوپه دي وخت کې شیطان دده ذهن ته یوه خطرناکه اندیښنه پیچکارې ک

ړې هغه دا چې دی فکر کوې ډیر خلک بیلارې دي او په مختلفو ګناهونو بوخت دې ،

دلته نو ځان ته غاره شې چې ته خو اوس پر دین مستقیم شوی یې او پوره دینداره یې اوخلک خو هلاک او برباد دې او ټول د جهنم لورته روان دې ، په داسې حالت کې په ده کې دوه ناروغي په یوه ځای پیداشې یو په خپل عمل مغرور کیدل اوبل خلکوته په سپکه کتل چې دا دواړه هلاکوونکي خویونه او ډیر بد خصلتونه دې .

رسول الله صلي الله علیه وسلم وایې :
إذا قال الرجل هلك الناس فهو أهلكهم ( رواه مسلم و ابوداود)

یعني چې یوڅوک ووایې :خلک ټول هلاک شول نودی ترټولو ډیر هلاک شو ، امام ابوداود رحمه الله ددي حدیث په شرح کې وایې
داخبره چې یوڅوک په دي نیت وکړې چې په خلکو یې زړه خوږیږې او په خپل عمل مغرور نه وې نو شاید پروابه نلرې خو که یوڅوک داخبره په داسې حالت کې وکړې چې خپل ځان ډیر دینداره ورته ښکاره اوپه خپل عمل غرور کوې بیانو دا خطرناکه خبر ده اباید ونه کړل شې .

موږ مخکې یادونه وکړه چې ځیني هغه خلک چې نوې یې توبه ایستلي وې او د دینداري خوند یې هم څکلی وې ، شیطان دهغه له پاره داسې لاري لټوې چې دی په ځان هم نه وې خبر او هغه هلاک کړی وې بناء مسلمانان وروڼه باید دشیطان ګڼ شمیره دروهو اوچلوټیو ته ځیر واوسې اوپه تیره هغه وروڼه چې علمي پانګه یې کمه وې هغوی باید ګام په ګام له نیکو او بي غرضه علماو لارښوونه ترلاسه کړې اوزموږ دا پیغام باید تل په یاد ولرې .

دخلکوعیبونه مه لټوئ

 یو وخت یو باچا و په یوه سترګه ړوند اوپه پښه ګوډ و ، یوه ورځ یې دهیواد تکړه انځورګران اورسامان ټول راوغوښتل او امر یې وکړ چې د ده یو انځور وکاږې په دي شرط چې دده عیبونه پکي ښکاره نه وې ...
 ټولو انځور ګرانو انکار وکړ او ویې ویل :  دیوه ړانده اوګوډ انسان داسې انځور به څنګه کاږې چې روغه سترګه اوروغه پښه ولرې ؟!!

ټولو انځورګرانو د باچا له انځور جوړولو نه انکار وکړ خو د دي ټولیز او عام انکار په منځ کې یو انځورګر رامنځته شو او سینه یې وډبوله چې داکار دی کوې ...!!  په کار یې پیل وکړ او دباچا یوښایسته انځور یې تیارکړ او هغه داسې چې باچا دښکارپه حالت کې ګونډه ماته اودښکار د ټوپک ځخي ته  یې  یوه سترګه پټه اوپه بله هدف کره کوې !!!

په دي توګه باچا ښایسته انځور په داسې توګه تیارشو چې دواړه درانه عیبونه یې هم پکي پټ شول ، کاش موږ هم د دي انځور ګرپه څیر دنورو خلکو د شخصیت مثبت انځورونه واخلواوپه منفي ټکو او سلبیاتو یې سترګې پټي کړو ، هیڅ دسې انسان نشته چې هغه تیروتني او منفي اړخونه ونلرې خو که موږ دځان اونورو ارامي او خوشالي غواړو باید د هرچا ایجابي او مثبتو خصلتونو ته ځیرپآته شو اوپه منفي خویونو یې سترګي پټي کړو .

يحـــكى أنه كان يوجد ملك أعــرج ويرى بعين واحدةوفي أحد الايام .. دعا هاذا الملك [ فنانيـن ] ليرسموا له صورة شخصية بشرط أن " لا تظهر عيوبه " في هذه الصورة فرفض كل الفنانيــن رسم هذه الصورة !فكيف سيرسمون الملك بعينين وهو لايملك سوى عين واحدة ؟
وكيف يصورونه بقدمين سليمتين وهو أعرج ؟

ولكن ..وسط هذا الرفض الجماعي ( قبل أحد الفنانين رسم الصورة )وبالفعل رسم صوره جميلة وفي غايــة الروعة كيف ؟؟تصور الملك واقفاً وممسكاً ببندقيــــة الصيد ( بالطبع كان يغمض إحدى عينيه ) ويحني قدمـــه العرجاء وهــكذا رسم صورة الملك بلا عيــوب وبكل بساطـة 

{ ليتنا نحاول أن نرسم صوره جيدة عن الآخرين } مهما كانــــــــــــت عيوبهم واضحة .. وعندما ننقل هذه الصورة للناس .. نستر الأخطاء فلا يوجد شخص خال من العيوب فلنأخذ الجانب الإيجابي داخل أنفسنا وأنفس الآخرين ونترك السلبي فقط لراحتنا وراحة الآخرين

د رښتیا ځواک

ابن هشام لیکلي دې چې له رسول الله صلی الله وروسته ترټولو مخکي دخلکو په مخکې په لوړاواز دقران تلاوت کوونکی عبدالله بن مسعود رضی الله عنه و ، یوه ورځ صحابه کرام یوځای سره ناست وو او ویې ویل : په خدای سوګند تراوسه قریشو په 

لوړ اواز قران ندی اوریدلی په تاسوکې څوک شته چې قریشوته په لوړاواز تلاوت وکړې ، عبدالله بن مسعود وویل : زه یې ورته کوم ، عبدالله بن مسعود لږځواکه او کمزوری انسان و په مکه کې یې خپل قوم هم نه و چې دسختي په مهال یې د ده مرسته کړي وی ، دا مهال ده د خلکو شپني کوله اوپه (ابن ام عبد) سره یې شهرت لاره ، نو ملګرو یې ورته وویل چې موږ پرتاویریږو ، دی کارته باید داسي کس تیارشې چې هغه په مکه کې قوم لرې نوکه قریش په هغه برید وکړې خپل قوم به دده ملاتړ وکړې ، عبدالله بن مسعود رضی الله عنه وویل : ما پریږدئ الله به زما مرسته کوې ،

عبدالله بن مسعود روان شو او کوم ځای به چې قریش کیناستل هلته ورغی ، د دوی خواته ودریدی ، بسم الله الرحمن الرحیم یې وویله او له هغه وروسته یې په لوړ اواز د رحمن سورت پیل کړ .... ده تلاوت کاوه او قریشو په خپلوکې له یوه بل نه پوښتني پیل کړې چې ابن ام عبدڅه وایې ... یوچا ورته وویل : دا دهغه خبرو یوه برخه ده محمد (صلی الله علیه وسلم) ته ورکړل شوې ده هغوی چې داخبر واوریدله پاڅیدل او عبدالله ین مسعود یې په خوله خوله کې په سوکونو وواهه ، اوده خپل تلاوت کاوه ، له دي وروسته چې دی خپلو ملګروته راغی هغوی یې پر مخ د وهلو نښي ولیدلي نو یې ورته وویل چې موږ پرتاویریدو چې هغوی به دی ووهې خو هغه ورته وویل : په خدای سوګند دخدای دښمنان چې نن ماته څومره کمزوري ښکاره شول یو وخت هم هغوی ماته دومره کمزوري نه وو ښکاره شوې ، که تاسو غواړئ سبا بیاهم زه هغوی ته ورځم او قران ورته تلاوت کوم ، ( ما اعداء الله اهون علی منهم الان لئن شئتم لاغادینهم بمثلها غدا ، سیرت بن هشام لومړی ټوک مخ ۳۳۷)

په یوه کمزږري او بي اسري انسان کې دومره ځواک له کومه پیداشو ، چې هغه پرته له څه مادي ملاتړ نه د خپل سرټمبه دښمن د غونډ ي په منځ کې ودریدی اوپه لوړ اواز یې هغه خبرې پیل کړې چې هغوی یې له اوریدلو کرکه لرله ، ددي ځواک راز په رښتیا باندي دهغه پریقین کې نغښتی و ، عبدالله بن مسعود په دي خبره یقین لاره چې دی پرحقه او قریشو په ناحقه دې ، کله چې قریشو دقران دتلاوت په مقابل کې دهغه ډبول پیل کړل نو دده یقین نورهم زیات شو ځکه هغه پوه شو چې قریش په د دلیل او منطق په ژبه هغه ته ځواب نشې ویلی ، اوپه ده باندي دهغوی فزیکي تیری ددي خبرې کره دلیل دی چې داستدلال او منطق په ډګر کې هغوی بي وسه او څه نلرې ، عبدالله بن مسعود درښتیا ځواک لاره او بي شکه چې درښتیا ځواک له نوروټولو ځواکونو زیات ده .

په نړۍ کې دځواک او میړنیتوب راز دانده چې انسان په له ستونزو سره نه مخامخ کیږې ، په دي نړۍ کې هرڅوک له ستونزو او مشکلاتو سره مخامخ کیږې د ځواک اومیړاني اصل راز داده چې انسان داسي یقین ولرې چې دخپل هدف اوموخي په لاره کې ستونزي او مشکلات هغه ته سپک او اسانه ښکاره شې ، دستونزو او مشکلاتو په دي نړۍ کې هغه څوک ستونزي او مشکلات زغملی شې چې له دي مشکلاتو لوی شی یې موندلی وې ،

مومن په کامله توګه داشی موندلی دی هغه د داسي حق پیرو دی چې په عظمت او صداقت کې یې دی یوه ذره شک او شبهه هم نلرې ، او پر دي برسیره هغه باور لرې چې په دي لاره کې ستونزي او مشکلات به په اخرت کې د ده بریالیتوبونه زیاتوې او په دي یقین سره هغه دحق په اعلانولو سره داسې خوند او لذت اخلې چې پرهغه خوشالي د پای کرښه نلرې ، او پرده باندي دمخالفینو تیری او ظلم د ده یقین زیاتوې او داباور یې لازیاتیږې چې دی پر حقه او مخالفین یې پرباطل ولاړ دې ، پر یوچا ظلم او تیری د تیرېکوونکي او ظالم د ماتي اوشیکست اعلان ده ،

دایمان او اسلام پر داعي باندي دمخالفینو تیری او ظلم د دي خبرې ثبوت ده چې هغوی دمنطق او استدلال په ډګر کې لوبه باللي ده ځکه یوڅوک چې دلیل اومنطق لرې هغه له تیرې اوځواک کارولونه کار نه اخلې ،

رښتیا یوه لوړه ذهني موندنه ده ، ددي مطلب داده چې د رښتیا د ځواک خزانه په انسان کې دننه ده او نورټول ځواکونه باندني او خارجي دې او دهغه ځواک خزانه له انسان نه دباندي ده دنورو ځواکونو خزانه محدوده وې او یو وخه پای ته رسیږې اوباندنی ځواک په نازکو حالاتو کې دځان د ژغورني په فکر کې وې او په سختو حالاتو کې دزورور له ملاتړ نه لاس اخلي ، او درښتیا او صداقت معامله داسي نده درښتیا دځواک زیرمه هیڅکله نه ختمیږې یوڅوک چې یوځل د حق او رښتیا ځواک ترلاسه کړې نو دهغه له روح سره پیوند شې او تراخیره پ،ري ورسره مل وې آن هغه وخت هم د رښتیا او حق ځواک له انسان سره ملتیا کوې چې په دي نړۍ کې یې هیڅ خواخوږی او ملګری نه وې پاته شوی .

مومن چې کومه رښتیا ترلاسه کړي ده هغه دخدای پر شتون او یووالي دهغه یقین دی اودا یقین ترټولو لوی حقیقت ده نویوڅوک چې ترټولو لویه هستي ترلاسه کړې هغه له کوچنیوځواکونو څخه نه ویریږې او له هغه ستر ذات وروسته دبل څه په لټه کې کیدلو ته اړتیا نشته .
من وجد الله فماذا فقد ومن فقد الله فماذا وجد .

له تیاري وروسته رڼا

لیکنه : مولاناوحیدالدین خان
ژباړه : حامد

په قبایلي نظام کې به هرچا دخپلي قبیلي په حمایت کې ژوند کاوه رسول الله صلي الله علیه وسلم په مکه کې په لومړیوشپوکې دخپل تره ابوطالب په حمایت کې ژوند کاو ه چې هغ

ه دبنوهاشم دپښې مشر و ، دنبوت په لسم کال ابوطالب ومړ اوله قبیلوي رواج سره سم ابولهب دبنوهاشم قبیلي مشر وټاکل شو ، او ابولهب په ډاګه د رسول الله صلي الله علیه وسلم له ملاتړ اوحمایت نه بیزارې اعلان کړه له دي وروسته رسول الله صلي الله علیه وسلم اراده وکړه چې دکومي بلي قبیلي حمایت ترلاسه کړې څو وکولی شې خپل دعوتي کار جاري ولرې اوپه دي نیت یې طایف ته دسفر نیت وکړ .

طایف دمکي په جنوب ختیځ کې مکي ته په 65 میله کې یوه شایسته او اباده سیمه ده هلته دده خپلوان هم وو او خپل خادم زید بن حارثه یې له ځان سره کړ طایف ته ولاړ هغه مهال په طایف کې دری مشهور قومي مشران وو چې هغه عبدیالیل ، مسعوداوحبیب وو ده له دریو واړو سره ولیدل خو هغو ټولو د ده له ملاتړ او حمایت کولو نه انکار وکړ ، په دوی کې یوه وویل : که خدای ته رسول کړی یې نوزه به دکعبي پردي څیرې کړم ، دویم وویل : خدای له تاپرته بل څوک ونه موندل چې رسول کړی یې وی ، دریم یې ورته وویل : په خدای سوګند ستاسره به خبرې ونکړم ، ځکه که ته رښتینی رسول یې نوتاته ځواب درکول سپکاوی ده او که ته دروغژن یې نوستاسره خبرې مناسب نه بولم ، ( فقال له احدهم هویمرط ثیاب الکعبه ان کان الله ارسلک ، وقال الاخر : اما وجدالله احدا یرسله غیرک ، وقال الثالث : والله لا اکلمک ابدا ، لئن کنت رسول من الله کماتقول لانت اعظم خطرا من ان ارد علیک الکلام ، ولئن تکذب علي الله ماینبغي لي ان اکلمک ، سرة ابن هشام 2ټوک مخ 29)

رسول الله صلی الله علیه وسلم خپه شو او بیرته ستون شو خو هغو خلکو بیاهم دي پرېنښود دکلي ماشومان یې پوه کړل او هغه ته یې ښکنځلي پیل کړې او هغه یې په کاڼو وویشت د خام زید بن حارثه ډیر کوښښ وکړ چې رسول الله دکلي له بدمعاشانو هلکانو وژغوري خو هغه بریالی نه شو او رسول الله صلي الله علیه وسلم یې په سرو وینو لژند له ښاره وایست ،

له طایف نه یوڅه وړاندي د دوو وروڼو عتبه اوشیبه یودانګوروباغ و ، ماښام مهال هغه باغ ته رسول الله صلي الله علیه وسلم ورسید اوپه باغ کې یې پناه واخیسته ، دی په وینو سور وو او خدای ته یې دعا کوله چې مرسته یې وکړې او ویل یې خدایه ! مایواځي مه پریږده !

عتبه او شیبه دواړه دده دښمن وو خو دده حال یې چې ولید زړونه یې ورته نرې شول ، هغوی خپل نصراني غلام چې عداس نومیدی راوغوښټ هغه ته یې وویل : یوڅه انګور په لوښې کې هغه کس ته ور وړه او ورته ووایه چې ویې خوره ، عداس هغه ته انګور وروړل او رسول الله صلي الله علیه وسلم په بسم الله سره دهغو خوراک پیل کړ ،

عداس دهغه مخ ته ځیرځیر وکتل او ویې ویل : په خدای سوګند چې تا دخوراک په مهال څه وویل ددي هیواد خلک یې نه وایې ، رسول الله صلی الله علیه وسلم ورته وویل : ای عداس ! ته دکوم هیواداوسیدونکی یې او پر کوم دین یې ؟
عداس ورته وویل : زه نصراني یم او دنینوا(عراق) اوسیدونکی یم رسول الله ورته وویل : دصالح انسان یونس بن متي دښار ؟
عداس وویل : ته یونس بن متي څه پیژني اوهغه څوک و؟
رسول الله صلی الله علیه وسلم ورته وویل : هغه زما ورور و ، هغه نبي و او زه هم نبي یم ،
په دي سره عداس درسول الل صلی الله علیه وسلم پرلاسونو پریووت او دهغه سر، لاسونه او پښې ښکلول یې پیل کړل ،
دا حالت عتبه او شیبه څاره او یوه بل ته وویل : ګوره ستا مریی یې خراب کړ ، عداس چې بیرته هغوی ته ورغی هغوی ورته وویل : بدمرغه په تاڅه وشول چې دهغه سراولاسونه دي ښکلول ؟ عداس ورته وویل : زما باداره ! دځمکي پرمخ له ده غوره انسان نشته دي کس ماته داسې خبرې وکړې چې هغه یواځي نبي کولی شې ، هغوی عداس ته وویل : ای بدمرغه ! پام کوه چې هغه دي له خپل دین نه وانړوې ستادین دهغه له دین نه غوره ده ،
(سیرة بن هشام ، دویم ټوک 20مخ)

رسول الله صلی الله علیه وسلم په دي سفر کې له مختلفوخلکو سره مخامخ شو او دری ډوله چلند یې ورسره وکړ :
یوډول خلکو په هغه کاڼي واورول ،
نورو ده ته مسلمستیا وکړه ،
او دریم یې نبوت ومانه ،

په دي کیسه کې خورا لوی عبرت او درس پروت دی هغه داچې په دي نړۍ کې امکانات او شونتیاوي وروستی پوله اوحد نلرې ، دلته که سپیري بیدیاوې شته بل لورته سوری لرونکي وني هم شتون لرې ، په دنیا کې که دیوچا له خوا له بد چلند سره مخامخ شو باید انسان نا امیده نشې ، که انسان په صداقت او رښتیا ولاړ وې او زړه له منفي جذباتو پاک کړې نو خامخا به دالله مرسته ترلاسه کوې ، که یوډول خلک له هغه سره ملګرې نشې دنورو زړونه به هغه ته نرم او ملتیابه یې پیل کړې .

په خدای باورترټولو لوی باور

مولانا وحیدالدین خان 

په دویمه نړیواله جګړه کې چې اتحادي ځواکونو جرمني ته واتي ورکړه نوټول نازي لیډران یې په جرمني کې د دارپه تخته وړول هغه الماني لیډران چې دنړۍ دټولو انسانانو دوژلو اراده یی لرله ، داد 

کال ۱۹۴۶ م پیښه ده ، هټلر او ګوئرینګ مخکي ځان وژني کړي وې له دوی وروسته هریو ربن ټراپ ، کیټل ، کیلټن برنر، الفریډ روزن برګ ، ، فرینک ، ولهم فرک جولیس ، ساکل ، جوډل سس انکوراټ او نور نازي لیډران یو په بل پسي و وژل شول ،

دا هغه مشران دي چې څلویښت زره یهود یې وژلي وو اودهغوپه شتمنیو یې ولکه کړې وه ، دوی یوه داسې جګړه پیل کړي وه چې د دوی له دښمنانو پرته شل لکه الماني سرتیري هم پکي ووژل شول هغوی په سلهاو انسانان په کیمپونوکې ساتلي وو او له ځناورو بد چلند یې ورسره کاوه د هغوی درندګي دي حد ته رسیدلي وه چې دخپل هیواد سپینږیري ، معذور او ناروغان یې دجرمني له پاره بي ګټي وبلل او په سینو کې یې مرمۍ ورسړي کړې ،

خوله ماتي وروسته دهغوی حال داسې شو چې کله هغوی د دار تختي ته راوړل شول ، رنګونه یې ژیړ تښتیدلي وو ، لینګي یې ریږدیدل ، حه ویل یې غوښتل خوژبي یې ملتیا نه ورسره کوله ، دي اورژبو لیډرانو د خبرو ځواک له لاسه ورکړی و ، چاچې د نوروپه ژوند لوبي کولي هغوی پخپله دمرګ لیدلوپه مهال لیوني شو ل ،

کومه میړانه چې پر مادي ځواک ولاړه وې کله یې چې مادي تکیه له لاسه ووځي هغه بزدل او ډارن وګرځې خو څوک چې په الله جل جلاله باور او ویسا لرې هغه که مادي تکیه ولرې او یانه تل د میړاني او شجاعت د دنګ غره په څیر ولاړ وې .

څوچې پرخدای یقین په زړونوکې ژوندی وې انسان هیڅکله نشې نا امیده کیدلی او که دهرڅومره ځواکمن دښمن له بلوسو سره مخامخ شې بیا هم د اسمان څکي غره په څیر ولاړ او نه ماتیدونکی وې او پر الله باندي دیقین په برکت به د دښمن له ټولو دسیسو ژوندی او بریالی راوځې .

ایماني ځواکــــــــــ

ايماني ځواک

لیکوال : مولانا وحیدالدین خان 

     په دویمه نړیواله جګړه کې برتانیه دډیرو ځواکونو په مقابله کې بریالیتوب ترلاسه کړ خو د (نیمي شپي دازادي) دلیکوال په وینا له جګړي وروسته برتانیه دومره تیل هم نلرل چې دخپلي ازادي دنماځلو په شپه څراغونه پرې بل کړې ،  اوهمدالامل و چې هلته له سوبي ترلاسه کولو سره انقلاب راغی ، دفاتح چرچل حکومت هم رانسکورشو او برتانیه مجبوره شوه چې خپلو مستعمروته ازادي ورکړې ، 

     دفرد معامله هم د ملت په څیرده  ، جګړه پروسلو روانه وې او وسلي بربادي راولې اوهیڅ رغنده پایله نشې رامنځته کولی په وسلو سره ځواک ترلاسه کول دځان دبربادولو معنالرې او په وسلو سره فتحه ترلاسه کوونکی هم دومره بربادیږې لکه په وسله سره ناکام شوې خلک ځکه دجګړې له پای ته رسیدلو وروسته دواړه لورې تباه اوبربادشوې وې . 

          خودلت یوه بله ځواکمنه وسله شتون لرې چې دهغي فتحه یقیني ده اودا دایمان اویقین ځواک دی ، داخلاقواو انسانیت ځواک ، او داصولو اونظریو طاقت ، دا خورا زوروره وسله ده او واریې هم هیڅکله نه خطاکیږې په دي ځواک سره په انسان کې داسې همت پیداکیږې  چې په ښکاره تش لاس وې خوبیا هم له خپل سیال سره ډغره وهلی شې ، دایوداسې تسخیرې او ایل کونکی ځواک دی چې خپل دښمن هم دوست کولی شې اوپردي په خپل کتارکې درولی شې ، 

      په جګړو او ډغرو کې وسله کارول کیږې اودایمان او اخلاقوپه لاره کې صبر ، صبر دبي وسلي جګړه کوونکي وسله ده ، په ټولیزه توګه چې له یوچا نه ناخوښه خبرواوریدل شې نوانسان یواځي داسوچ کوې  چې ( دازما دښمن دی له منځه وړل یې پکار دي ) اوبیا هریو له خپل وس سره سم دیوه بل دله منځه وړلو هڅه کوې ، خودا دانسان دامکاناتو اوشونتیاو ډیره نیمګړي اندازه ده ، الله انسان ته عجیب روحیات ورکړي دي ، دایومنل شوی حقیقت دی چې انسان هیڅکله په یوه حالت نه پاته کیږې ، هغه هروخت بدلیږې ځکه خو په قرانکریم او حدیثو کې په صبر باندي ډیر ټینګارشوی دی ، صبر د ( نه عمل) نوم نده دصبر موخه داده چې مهالیزي ترخي وزغمه اود ایینده انسان انتظار وکړه ، په هرانسان کې دننه یوبل انسان پروت دی او دصبر دلاري دخپلولو موخه داده چې راتلونکي وخت ته د رارسیدلو موکه ورکړه ، څو په  ( نني انسان)  کې پټ (سبانی انسان ) ترلاسه 

شې . 

د یووالي لاره

له بده مرغه زموږ ټولنه منفي اوسلبي افکارو سخته په خوند ځپلي ده ... او دا د دومره اوږدو ناخوالو طبعي پایله بللی شو خو که یوڅوک داصلاح او سمون نیت ولرې هغه باید خپل او د نورو ژوند دود ته ځیر واوسې او هڅه دي وکړې چې خپل او دن

ورو منفي افکار سم او اصلاح کړې

د بیلګي له پاره زه په هیواد کې دنن ورځي یوې رواني پیښې ته نوک نیسم ... نن د احمد شاه مسعود تلین وو او پلویانو یې ولمانځه چې په ترڅ کې یې ځیني ناوړه پیښې هم رامنځته شوې ....

زموږ دهیواد په روان حالت کې د احمدشاه مسعود تلین لمانځل څومره ضروري دي او دمخالفینوله پاره یې غندل څومره ضرورې دي ؟!

موږ مختلف قومونه اخرګډ ژوند ته سره مجبوره یو او داژوند چې دیوه بل په ترټنه او غندنه کې روان ولرو همدا روان حالت به نور هم مخ پر ځوړ وې او که دیوه بل زغمل اوتحمل ونکړای شو همدا بد حالت به مو دبدتر په لور ښکته ځې !!

زه دلته خپل لوستوال دهیواد د روان بدمرغه حالت رغیدلو ته رابولم نور هیڅ منطق او استدلال یې نه منم ایا دا زموږ ترپښولاندي لاره درغیدنګ لورته روانه ده که د لا بدمرغي او لا رسوایې ؟!!

احمدشاه مسعود که دهغه مخالفینوته هرڅومره سترخاین او دنه بښلو وړ ښکارې وې به خو دي ته باید ځیرواسې چې زموږ سره په دي هیواد کې د ځیني اوسیدونکو له پاره یوشخصیت او د دوی په وینا قهرمان دی ایا غوا ړئ چې دده پلویان له هیواده بیل شې ؟؟

اقلا که موږ مختلف قومونه دیوه بل داحساساتو او اندونو احترام ونلرو نو د دي حالت د بدلون تمه مه لرئ او داسې معلومیږې چې همدا حالت مو خوښ دی او پرې راضې یئ !!

زما خبرې شاید ډیرو ته هیڅ دمنلو نه وې او کیدی شې ووایې دا نصیحتونه دي نوروته یوسه ... خو که څوک دملي یو والی غوښتونکي وې دهغو له پاره بله لار نشته همدا ده ....

مولانا وحیدالدین خان اوډاکټر ذاکر نایک

دا دواړه دهند ستر مبلغین او دیني عالمان دي سپینږیری مولاناوحیدالدین خان او ځوان ذاکر نایک دی چې دا یې دځواني انځور دی مولانا وحیدالدین خان ډیر مشر او شاوخوا نوې کلن دی ، داسلام د دعوت له پاره یې خورا ډیر کار کړی دی ، په سلهاو دعوتي کتابون

ه لرې چې دنړۍ په ډیرو مشهورو ژبو کې ژباړل شوې دي . او دتذکیر القران په نوم یو تفسیر هم لرې ،

د الرساله په نوم یوه مشهوره مجله هم لرې چې په اردو او انګلیسي ژبو خپریږې ، دنړۍ په مختلفو بین المللي کانفرسونوکې برخوال وې او داسلام دروښانه کولو او دفاع له پاره په زړه پ،ري مقالي اوروې ،

دی اصلا دافغانستان دی او پښتون دی دده له وینا سره سم پنځه سوه کاله مخکي یې مشر نیکه له افغانستان له افغانستان نه هند ته راغلی دی ،

دی ځینی ځانګړي نظریات لرې چې دموجوده وخت ډیر علماء یې نه ورسره مني ،..... خوله دي هرڅه سره دومره ویلی شم چې داسلام دتبلیغ له پاره یې هم ډیر کار کړی دی او دموجوده عصر په ژبه ترټولو ښه پوه داعي یې بللی شو ، هغه په ساینسي علومو کې هم پوره ډیر معلومات لرې او ځکه یې داستدلال ژبه هم 

دلاس دمزدورې خواړه ترټولو پاک دي

1- عن المقدام بن معد يكرب -رضي الله عنه - أنَّ رسول الله -صلى الله عليه وسلم- قال:«ما أكل أحد طعاما قط خيرا من أن يأكلَ من عمل يده ، وإن نبي الله داود : كان يأكل من عمل يده » أخرجه البخاري(1930).

ژباړه :

 رسول الله صلي الله علیه وسلم وایې : دلاس دخواري خوراک ترټولو نورو خوړو ښه او غوره دی ، دخدای پیغمبر داود به د لاس په کار سره روزي ترلاسه کوله ،

2- وعن رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ -رضي الله عنه -، قَالَ:قِيلَ : يَا رَسُولَ اللهِ ، أَيُّ الْكَسْبِ أَطْيَبُ ؟ قَالَ : عَمَلُ الرَّجُلِ بِيَدِهِ ، وَكُلُّ بَيْعٍ مَبْرُورٍ.أخرجه أحمد (17397)،والطبرانى (4/276 ، رقم 4411) ، والحاكم(2/13، رقم 2160)، والبيهقى فى شعب الإيمان (2/85 ، رقم 1229).

ژباړه :یو چا له رسول الله صلي الله علیه وسلم پوښتنه وکړه چې ترټولو غوره کسب او کار څه شی ده ؟ هغه ورته وویل دسړي دلاس کار او هره پاکه او روا بیعه ،

3- وعن أبي هريرة - رضي الله عنه - : قال قال رسولُ الله -صلى الله عليه وسلم-: « لأن يَحْتَطِبَ أحدكم حُزمة على ظهره خير له من أن يسأل أحدا فيعطيه أو يمنعه »أخرجه البخاري(1968)،ومسلم(1042).

ژباړه : رسول الله صلي الله علیه وسلم وایې : که تاسو (دروزي دترلاسه کولو له پاره ) دلرګیو پنډه په شا کړئ داله له سوال کولو غوره ده ،

د خدای پیغمبرانو علیهم السلام مختلف حرفتونه او کسبونه غوره کړي دي ، مالونه یې پوولي دي ، پښتوب یې کړی دی ، تجارتونه یې کړي دي ، په یو حدیث کې راغلي دي چې ددای هر پیغمبر میږې پوولي دي ، ماهم دمکي خلکو ته په څو قراطونو میږې پوولي ،
" ما بعث الله نبياً إلا رعى الغنم, وأنا كنت أرعاها لأهل مكة بالقراريط" أخرجه البخاري(2102).

امام محمد بن الحسن الشیباني په خپل غوره کتاب (الکسب) کې یو ورایت راخیستی دی په هغه کې راغلي دي : عمرو بن العاص رضي الله عنه وایې : ماله رسول الله صلي الله علیه وسلم سره روغبړ وکړ لاسونه مې دکار لامله ځیږه وو ، راته ویې ویل : لاسونه دي ولي زیږه دي ؟ ما ورته وویل دکچیروپه بڼ کې کار کوم دهغه لامله ، هغه وایې زما لاسونه رسول الله صلي الله علیه وسلم په لاس کې ونیول او ویې ویل : دا دواړه هغه لاسونه دي چې په اخرت کې به اور نه پرې لګیږې او یا دا دواړه هغه لاسونه دي چې الله ته ګران دي ،

له پورتنیو روایاتو داخبره روښانه شوه چې هرډول لاسې کار او حرفت او صنعت روا او په ذریعه یې ترلاسه کیدونکي روزي ترټولو نورو پاکه او صفا ده ،

په تاسف سره باید ووایو چې په پښتني ټولنه کې ځیني کارونه عیبجن بلل کیږې او ځیني داسي خلک هم شته چې دځان له پاره کار کول عیب بولي او یاپرې شرمیږې !!!

بیلتانه دي دپردوپه غم شریک کړم :(

دا هغه سوریه واله میرمن ده چې پرون دبشارقاتل توغندي وخوړله !!د ډاکټر له وینا سره سم سبا یې دولادت ورځ وه خو ترسبا پاته نشوه او د مرګ بلونکي ته یې لبیک ووایه ... په ګیډه کې ماشوم یې هم ومړ او څنګ ته یې دهغه انځور دی .....

دفیسبوک یوي سوريي والي میرمني له دي انځور سره دمور او زوی دحال دژبي مرکه داسې راخیستي ده ...: 

آسفة يا صغيري لم يمهلني الصاروخ حتى أكحل عينيّ برؤيتك .....!!!! لا عليك أمي فقد كفيتك عذاب مخاض الولادة و سهر الليالي و لكنني حرمت صيحة الحياة و رؤية الضياء ....!!!!!

بچیه تاسف کوم ... ! زه توغندي پرې نښودلم چې ستاپر دید سترګي خوږې کړم ...!!!
مورکۍ ! ته غم مکوه ! تاپه ماډیري شپي ویښې تیرې کړې او زما دزیږون په مهال دي ډیر

 دردونه وګالل ...خو زه له ژوند اودرڼا له لید نه محروم شوم ...!!!

زموږ زړونه هم دخپل ولس ورځنیو روانو وینو نرې کړي
دي اوهرچاته مو له سترګو داوښکي بهیږې :

بیلتانه دي دپردو په غم شریک کړم
دهر چا په غاړه ژاړم لکه نۍ

درسول الله صلي الله علیه وسلم عاجزي

امام ترمذی په شمائل کې له علی بن ابی طالب رضی الله عنه څخه یو روایت راخیستی دی هغه وایې : چابه چې ناڅاپه رسول الله صلی الله علیه وسلم ولیدیابه یې دلومړي ځل له پاره ولید نو هغه کس به ورنه وویردی اوچې یوڅه وخت به یې ورسره تیرکړ او وبه یې پیژاند بیا به پرې ګران شو :
(الشمائل للامام الترمذي )

دابوداود او ابن ماجه په یوه روایت کې راغلې دې ابومسعود الانصاري رضي الله عنه وایې
موږ به له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره ناست و، رسول الله صلی الله علیه وسلم له یوه سړې سره خبرې وکړې خو په هغه سړې باندې له ویرې نه لړزه راغله ، رسول الله صلی الله علیه وسلم ور ته وویل :هون علیک، فإنی لست بملک، إنما أنا ابن ا مرأة من قریش کانت تأکل القدید) یعنی مه ویریږه ! زه خو څه باچا نه یم زه دقریشو دیوې داسې ښځي زوی یم چې وچه غوښه به یې خوړه !!
(رواه أبو داود، وابن ماجه)

دحدیثو شارحینو وایې : دلته رسول الله صلی الله علیه وسلم دانتهایې زیاتې عاجزي څر
ګندونه کړې ده او هغه داسې چې یو خو یې ځان دقریشو دیوې ښځي زوی یاد کړی دی او د پلار یادونه یې نده کړې اوبل یې خپله مور بیا داسې عاجزه معرفی کړې ده چې هغې به وچه غوښه خوړه او وچه غوښه شتمن نه بلکي غریب خلک خورې .
دلویدیځ ځیني مستشرقین او ختیځپوهان وایې : چې محمد صلی الله علیه وسلم په مکه کې پیغمبرو خو چې مدیني ته ولاړ نو بیا یې پیغمبري ته شاکړه او باچا وګرځیدی !! دوی بیځایه ختیځپوهان بلل کیږې که دوی د رسول الله دژوند له حالاتو په تفصیل سره خبر وی نو داسې خبرې به یې نه وې کړې خو اصلا دوی دافترائاتو اوپوچو تورونو زمریان دې .

مهرباا نه خدایه !

کله چې فرعون وویل : انا ربکم الاعلي یعني زه ستاسو لوی څښتن یم ، په مقابل کې

 یې خدای جل جلاله څنګه غبرګون وښود ؟ موسي او هارون علیهما السلام ته یې وویل :

تاسو دواړه فرعون ته ورشئ هغه سرکشې پیل کړي ده ، تاسو دواړه هغه ته نرمه خبره

 وکړئ کیدی ش

ې پند واخلي او وویریږې ، إ ذهبا إلي
فر عون إنه طغي , فقولا له قولا لينا لعله يتذكر او يخشي ,

یو ه صالح عالم ددي ایت په اوریدلو سره وویل : لویه څښتنه ! ټولي ستایني تالره دي ، کله

چې ته په فرعون دومره مهربانه یې هغه چې ویل یې : زه ستاسو لوی څښتن یم ، نوپه هغه

چابه ستا مهرباني څومره وې چې وایې : سبحان ربي الاعلي ، یعني زما لوی څښتن پاک دی ،

او ته په هغه فرعون دومره مهربانه یې چې ویل به یې : ماعلمت لکم من اله غیري ، یعني

 ستاسو له پاره له ما پرته بل خدای زه نه پیژنم ، او په هغه چا به ستا مهرباني څومره وې

چې وایې : لا اله الا الله ، اللهم انک انت عفو تحب العفو فاعف عنا ، یعني له خدایه پرته بل

 څوک دعبادت وړندی ، او یاخدایه ! ته بښونکی یې او له بښني سره مینه لرې موږ ته بښنه

 وکړه !

په روژه کې لویي تاریخي پیښې

که په روژه کې داسلامي تاریخ ستروپیښو ته
 ځیر شو راته ښکاره به شې چې روژه د ځواک ،جهاد او کار سمبول ده اوپه روژه کې هیڅکله سستي ، کمزوري او له واقعاتو منډه نشته مسلمان باید خپل ژوند او ژوند چاري په ځواک ، متانت او

 میړانه سره پرمخ رواني ولرې اودژوند له ټولو حالاتو او ظروفو سر باید ځان روږدول ورته اسانه وې ، داسې نه چې ځیني عبادتونه یې له ژوند چارو نه وغورځوې او یادا چې ژوند اودژوند بوختیاوې یې د مهمو عبادتونوپه مخکي خنډ نشې ،
داسي دي څوک نه وایې چې روژه کارونه په ټپه دروې اوټولنه شاته کوې داسي هیڅکله نده دالله دین ټول جهاد ده او الله دین انسانانو ته ډیر اسانه کړی دی ، قرانکریم دروژي په بیان کې دمسافر او ناروغه له پآره دروژي خوراک رواکړی دی او ددي بیان په ترڅ کې وایې : الله جل جلاله ستاسو له پار اسانتیا غواړي ، هغه تاسو ته سختي نه غوره کوې : یرید الله بک الیسر ولایرید بکم العسر، دلته موږ داسلامي تاریخ ځیني هغه لویې پیښې را اخلو چې په روژه کې رامنځته شوې دي اوپه دي سره به دا خبره هم روښآنه شې چې روژه دسستي او غفلت میاشت نه بلکي د نشاط او بیداري میاشت ده او بل دا چې دومره لویې پیښې د روژی تقدس او سپیڅلتیا ته هم زیاتوالی ورکوې او هغه ځکه چې روژه د قرانکریم د نزول میاشت هم ده او ددي پیښې یادونه چې قرانکریم کړي ده نو دایې دروژي سپیڅلتیا بللي ده او وایې : رمضان هغه میاشت ده چې قران پکي نازل شوی دی : شهر رمضان الذي انزل فیه القران .

(1) د بدرلویه غزا

دبدر غزا ته د (فرقان) نوم ورکړل شوی دی یعني په دي ورځ دحق اوباطل ترمنځ فرق ښکاره شو :اسلام بریا ترلاسه کړه ، اسلام د دلوړو اخلاقودین ، دتوحید او تفکیر دین ، اودغوره ژوند او ښایسته اخلاقو دین دی او شرک چې بیلاري اخلاقي ټیټوالي او بي دیني ده ویې بایلله او لښکري یې تیت پرک او سرځوړي شوې ، داپيښه د جمعي په ورځ اولسم دروژي د هجرت په دویم کال رامنځته شوې وه قرانکریم ددي غزا په اړه وایې : ولقد نصرکم الله ببدر وانتم اذلة فاتقوا الله لعلم تشکرون ،(ال عمران) یعني په بدر کې الله له تاسو سره مرسته وکړه او تاسو کمزوري وئ ، له الله نه وویریږئ ، اوشکر
وباسئ عبدالله بن عباس رضي الله عنه وایې : دپیښه دجمعي په ورځ درمضان په اولسم رامنځته شوې وه اوپه دي کې داسلام ترټولو ستر دښمن او ددي امت فرعون ابوجهل هم وژل شوی و ،


(۲) دمکي فتحه

دمکي فتحه قرانکریم مبنه او لویه فتحه بللي ده : انا فتحنا لک فتحا مبینا ( الفتح) دا پیښه دهجرت په اتم کال دروژي په شلم یا یوویشتم دجمعي په ورځ رامنځته شوې ده ، په دي مهال دخدای خونه له بوتانوپاکه شوه او رسول الله صلي الله علیه وسلم په خپل مبارک لاس هغه بوتان نړول او دا ایت به یې تلاوت کاوه : وقل جاء الحق وزهق الباطل ان الباطل کان زهوقا .
او په پنځم هجري کال روژه کې د خندق دغزا تیاري نیول شوې وه که څه هم هغه غزا دهمدي کال
په شوال کې رامنځته شوې وه .

(۳) داراز په روژه کې په نهم هجري کال دتبوک دغزا ځیني پیښې رامنځته شو ې او دالقادسیه ، البویب او رودس فتوحات هم دروژي پ میاشت کې رامنځته شوې دي .

(۴) دروژي په میاشت کې په لسم هجري کال په یمن کې اسلام خپور شو ، رسول الله صلي الله علیه وسلم علي بن ابي طالب رضي الله عنه له یوي ډلي مجاهدینو سره یمن ته ولیږه او دوی ته یې دیمن دخلکو له پاره لیک هم ورکړ ،

(۵)دهجرت په اتم کال په پنځه ویشتم دروژي خالدبن ولید رضي الله عنه په یوه سیمه کې د العزي مشهور بوت ونړاوه اورسول الله صلی الله علیه وسلم ته یې وویل چې دعزي عبادت به بیا هیڅکله هم ونشې ،

(۶) دروژي میاشت په نهم هجري کال له طائف نه دثقیف قبیلي پلاوی رسول الله صلي الله علیه
وسلم ته دایمان راوړلو له پار راغی او په همدي وخت کې د ثقیف قبیلي مشهور بوت اللات هم
ونړول شو هغه چې دوی یې عبادت کاو ه ،

(۷) دجمعي دورځي په سهار پنځه ویشتم دروژي په کال ۴۷۹ هجري کې د الزلاقه په نوم پیښه
رامنځته شوه او دا په اندلس کې دمسلمانانو دستر سالار یوسف بن تاشفین سوبه وه چې د صلیبیانو اتیا زره کسیز لښکر ته یې ماته ورکړه او دکفارو دلښکر مشري دشپاړلسم الفونس په لاس کې وه ،

(۸) په کال ۶۵۸ هجري کې (۱۲۶۰م)دروژي په پنځلسم دجمعي په سهار د (عین جالوت) مشهوره او تاریخي سوبه رامنځته شوې ده او دا د مصر د ممالکو دیوه وتلي واکمن سلطان قطز په لاس رامنځته شوې وه اودا سوبه په هغه قوم باندي وه چې هغه مهال یې دماتولو تصور هم چا نشوی کولی او هغه تاتاری قوم وو ، په دي جګړه کې د سلطان قطز د ( وا اسلاماااه ) چیغه
په اسلامي تاریخ کې په سروزرو ثبت ده او داراز په روژه کې دصلیبیانو پر خلاف د سلطان صلاح الدین هم ډیر فتوحات رامنځته شوې دي

روژه دقرانکریم او خیراتونو میاشت

روژه دقرانکریم میاشت 

دعثمان بن عفان رضي الله عنه په باره کې ډیر روایتونه راغلي دي چې په روژه کې به یې هره ورځ قرانکریم ختماوه ،
امام شافعي رحمه الله به په روژه کې شپیته ځله قرانکریم ختماوه ،
یعني په شپه او ورځ کې دوه ختمه ، امام احمد به په روژه کې نور کتابونه وتړل او ویل به یې داد قران میاشت ده ، امام مالک به په روژه کې ټوله علمي بوختیا بنده کړه او ویل به یې دادقران میاشت ده ،
دیوه بل عالم په اړه وایې چې دمرګ په وخت یې دکور والو ورته ژړل ده ورته وویل : مه ژاړئ ! په خدای سوګند په رمضان کې به مې ددي جومات دهري ستني خواته لس ځله قران ختماوه ، اوپه جومات کې څلور ستني وې ، یعني په روژه کې به یې څلویښت ځله قرانکریم ختماوه ، 
مشهور محدث ابن شهاب الزهري رحمه الله به په روژه کې دحدیثو او نورعلوموبوختیا پریښودله او ځان به یې یواځي قران ته فارغ کړ 
او سفیان الثوري به نورټول عبادتونه کم کړل او دقرانکریم تلاوت به یې زیات کړ ، 

په روژه کې له قرانکریم سره دصحابه کرامو د تعلق زیاتوالی له هغه مشور روایت نه هم معلومیږې چې دری ورځي رسول الله صلي الله علیه وسلم هغوی ته دتراویحو لمونځ ورکړ بله ورځ خلک ډیر زیات شول او رسول الله صلي الله علیه وسلم نه راووت بله ورځ راغی او ورته کړه یې : ماچې ستاسو حال ولید وویریدلم چې هسي نه تراویح درباندي فرض نشې ځکه نه راووتلم 

داراز دعمربن الخطاب رضي الله عنه دخلافت په وخت کې به په مسجد نبوي کې دصحابه و مختلف ټولي په تراویحو بوخت وو او اخر عمر رضي الله عنه دصحابه کرامو مشهور قاري ابی بن کعب رضي الله عنه دهغوی امام وټاکه اوټولو په هغه بسې شل رکاته تراویح کولي ،

روژه دخیراتونو او قران میاشت ده رسول الله صلي الله علیه وسلم به په روژه کې ډیر زیات خیرات او صدقه کوله او دصحابه کرامو او سلفو علماو له پورتنیو کیسو به هم تاسو پتېیلي وې چې په روژه کې له مسکینانو او بي وسه خلکو سره مرسته څومره ضروري او دسترخیر کار دی داراز قرانکریم ته توجه او تلاوت یې دروژي خانګړتیا اوپه روژه کې ترټولو مهم او ضروري عبادت دی .


له مسکینانو سره روژه ماتی کول 

دعبدالله بن عمر رضي الله عنه په باره کې راغلي دي چې خامخا به یې له مسکینانو سره روژه ماتوله اوکله به چې کور والو منعه کړ په هغه شپه به خپه و ، کله به چې مسکین ورته راغی او په کورکې به یې ډیر څه نه وه خپله برخه به یې ورکړه او ده به په نهاره روژه 
ونیوله ،
دایواځي دابن عمر رضي الله عنه خاصه نشې بلل کیدلی بلکي نور صحابه او دسلفو علماو ټولو داسې سپیڅلي خویونه لرل لکه ابوالسوار العدوي رحمه الله چې وایې : دبنو عدي دکورنی ډیر کسان ماپه دي جومات کې لیدلي دي چې یوه به هم یواځي روژه نه ماتوله خامخا به یې جومات ته روژه مات را ایسته څو یې مسکینان او نور خلک ورسره وخورې ، دامت دسترو علماو لکه حسن البصري ، ابن المبارک او نوروپه اړه راغلي دي چې هغوی به داخوښوله چې خلکو ته روژه مات تیار کړي ، او پخپله یې خدمت وکړي آن تردي پوري چې پخپله به یې روژه هم نه ماتوله او دخلکو په خدمت به بوخت وو ! 

ابن ابي عدي له داود بن ابي هند نه روایت کوې چې داود څلویښت کاله روژه ونیوله خوکوروال یې نه وو پري خبرشوې چې دده روژه ده ! دی رخت پلورونکی و سهار به یې له ځان سره دغرمي خواړ یووړل او هغه به چاته په خیرات کې ورکړل ، اوماښام به چې کورت راغی په کور کې به یې مړۍ وخوړله ابن جوزي ددي روایت په اړه لیکي چې دبازار خلکوته به یې داپه فکر کې ورکړل چې ګواکي ده کور خوراک کړی دی او دکوروالوته به یې داپه فکر کې ورکړل چې ده په بازار کې خوراک کړی دی !
دحماد بن ابي سلیمان په اړه ویل کیږې چې په روژه کې به یې پنځه سوه کسانو ته روژه ماتی ورکاوه !

الله دي موږ اوتاسو ته دصحابه کرامو او سلفو 
علماو په لاره د تګ توفیق راپه نصیب کړي

ژوندی احساس

دیوې ناروغي یا زخم دردونه هم انسان کړوې او ډیر سخت وې دناروغه اوټپي خپلوان او خواخوږې په دي هڅه کې وې چې څومره ژر کیدی شې درمل ورته پیدا کړي او دعلاج او درملني په ذریعه ناروغ له درده وژغورل او ارام شې ،

لوږه او تنده هم یو ډول درد او سوزول 

لرې چې تږې او وږې یې احساسوې او د هغي له عذاب نه کړیږې خو دبدني دردونو او ټپونو په پرتله دلوږي او تندي درد او کړاو ډیر زیات او سخت دی ځکه دهغه نورو دردونو او ناروغیو د رغیدني په لاره کې تقریبا ا وږده پړاوونه پراته دي چې هغه دناروغي تشخیص ، بیا مناسب دوا برابرول او
بیا د دوا اغیز کول او داسې نور...

د وږي او تږي درملنه خو ښکاره ، روښانه او اسانه ده او هغه یوه ګوله ډوډی او اوبه دي داپه داسي حال کې چې دا شیان د وږې او تږې په شاوخوا کې پریمانه شتون لرې خو دده لاسرسی ورته نشته ...او ځکه خو یې درد هم زیات او زمولونکی وې ...

ماشوم که یوه څپیړه ووهل شې اود څپیړي له درد ه په ژړا شې دخوراکي شیان په ورکولو کرار او غلی شې خو که ماشوم وږی شې او دلوږي له لاسه په ژړا شې نو په بل هیڅ شې نه کراریږې اویو ډول دوایې یې هم نشې کرارولی یواځي خواړه به یې کراروې

ګومان کوم په انټر نیټ کتونکو او زما ددي کرښو په لوستوالو کې به داسي څوک نه وې چې د لوږي او تندي درد او سوز یې تجربه کړی وی خو داسي خلک به خامخا وې چې د وږیو او تږیو د دردونو احساس لرې او دهغوی په کړاونو یې زړونه دردیږې نوهغو وروڼو او خوندو ته وایم :

محترمو ! ولاکه به له ډیرو فلسفي خبرو سره لا اړیکه لرم او لا به دومره خوند راکوې خو د وږیو او بي وزلو حالت مې کړوې او دا سپیره حالات زموږ په هیواد کې بیخي ډیر او هرځای شتون لرې د خدای په پآر له شخصي ، تنظیمي او سیاسي ګټو لوړ خپلو بي وزله هیوادوالو ته ځانګړي توجه او پاملرنه وکړئ او د هغوی د دردونو احساس له ځانونو سره پیداکړئ او علماء ، پوهان ،شاعران او لیکوالان باید دي موضوع ته ځانګړي پاملرنه وکړي ، دخوارانو ، وږیو او تږیو هیواد والو د دردونو احساس باید په خلکو کې ژوندی کړې ، په خپلو خبرو لیکنو او عامو ویناو کې یې له یاده ونه باسې ،

رسول الله صلي الله علیه وسلم وایې : په کومه سیمه کې چې یوغریب په وږي ګیډه شپه سبا کړي
د هغي سیمي له ټولو خلکو نه به الله د اخرت په ورځ پوښتنه کوې .

عمر بن عبدالعزیز رحمه الله چې کله نوی خلیفه وټاکل شو د بیت الله متولیان ورته راغلل
او ورته ویې ویل چې د وخت خلیفه به هرکال بیت الله ت غلاف تیاراوه سږکال دا نیکمرغي
تاسوته رسیدلي ده څو دبیت الله غلاف تیار او راکړئ
عمربن عبدالعزیز رحمه الله ورته وویل : بیت الله غلاف څه کوې .؟!!په خدای قسم چې دیوه وږي ګیډه مړول ماته دبیت الله په سرو زرو کې له پوښلو نه ډیر خوند راکوې !!

دي ته وایې ژوندی احساس او دي ته وایې دضمیرخاوند !!!

دفکر ازادي

دچاپیریال رسمونو او رواجي کړیو زموږ فکري ځواک تړلی او زبیښلی دی ، زموږ معلوم پښتني رواجونه او ځیني دیني نظریات زموږ وروستي پولي او پرټاکلي حد پراته ځنځیرونه دي ، ډیر پیاوړیهم ترهغو پښه نشې اړولی او نه یې دنوښت په اړه خو

له خوځولی شې ...

دي ته وایې فکري جمود او هم دژوند رکود ، زموږ ډیری دینپوهانپه دي اند دي چې دقرانکریم داحکامو برخه څلورو فقهو تشریح کړي او سپړلي ده په دي کې بل څوک خوله نشي ښورولی ...

داپه داسي حال کې چې قران یواځي احکام نه دي دقران اساسي موضوعات : توحید ، نبوت او اخرت دی اوددي موضوعاتو ځیني اساسي برخي دفقه له موضوع وتلي دي نواوس چې داموضوعات ددي فن (فقه) مضوعات نه دي نو موږ به څه ورسره کوو ؟؟ همداسي پټه خوله پاته شو ؟؟

او دا لامل دی چې داخرت دموضوع په اړه زموږ عام وګړي بیخي له کمو خبرو خبردي لکه یواځي د قبر پوښتونکي دوه شین سترګي ملکي پيژني اوداسي نور ....ا
دتوحیدپه اړه زموږ عامه معلومات بیخي کم او ډیر محدود دي ځکه خو مو په هیواد کې دزیارتونو چرچا زیاته او شرکي کړني اوج ته رسیدلي دي نو ددي فکر دماتولو له پاره زموږ پوهان باید قران کریم او نبوي حدیثو ته پوره توجه وکړي او دپخواني زنګن فکر مقابله په داسي نرمه او له حکمته ډکه لهجه وکړي چې له اختلافاتو لرې او له شخړو او جګړو پاکه وې ځکه موږ له اخه توخه لویدلي ولس یو موږ د سیاسي اختلافاتو داوج په پیر کې ژوند کوو

اوپه دي کې هم شک نشته چې دهغه فکر کړی زنګني شوې دي او که په حکمت سره یې مقابله وکړل شې خلک به دقران او سنت لاري ته په اساني سره رامات شې

په مینه

شنه پاڼه

شنه پاڼه دژوند نښه ده ژوند خوږ او ژوند عمر ده 
له ژوند سره مینه وکړئ ژوند داخرت کرونده ده او په 
زوند کې کولی شو ایمان ولرو ایمان وپالو او دایمان 

والوپرلاره ولاړشو ...

رسول الله صلي الله علیه وسلم ته خدای جل جلاله وایې :اخرت ستاله

پاره له دنیا نه ډیر ښه دی (وللاخرة خیرلک منالاولي) له دي ایت نه دامطلب هم ترلاسه کولی شو چې دنیا هم ښه ده خو اخرت ډیر ښه ده

بل ځای قرانکریم وایې:د دنیا برخه دي مه هیروه ! (ولاتنس نصیبک من الدنیا)

ښه ده ښه ده دا دنیا
چې توښه ده د عقبا

داخبري مې ددي شني پاڼي له ښایسته انځور سره یاد ته راغلي زموږ ځیني

دین پوهانو به په ډیر ه تونده لهجه ویل او لا وایې له دا مرداري دنیا لاس واخلئ ،

دنیا دجیفي اومړزګي په څیر ده ......
دا اسلوب هیڅکله سم نده دنیا ژوند ده او ژوند ډیر خوږ او ډیر ګټوردی او په همدي

 دنیا کې دجنت توښه موندلی او دایمان پرلاره تللی شو او د دنیا په اړه زما په پورته لنډو خبرو کې ډیر اوږده مطالب پراته دي چې له ژور سوچ وروسته ښکاره کیدلی شې ....

مینه اوبیا مینه

پر یتیمانو رحم وکړئ

ماشوم د الله په مخلوقاتوکې ډیر کمزوری مخلوق دی 
لکه څرنګه چې دهغه ټولي بدني قواوي اوځواکونه کمزوري او دکارنه یې دا راز یې دماغ هم ترڅوکلونوپورې کارګر نه وې نوځکه خو یوداسي ساتونکي ته اړتیا لرې چې هغه یې دزړه په مینه سره وروزي او وپالي ..

اودا مینه یوه ماشوم ته یواځي خپله موږ او خپل پلار ورکولی شې خوشته داسي ماشومان چې هغوی لوی څښتن دمور اوپلار له ديستر نعمت نه محروم کړي یې ....

دا یتیمان د ټولو انسانانو میني ته اړتیا لرې ځکه که دی دډیرو زیاتو مینه والوپه منځ کې واوسې اوټول په پوره اخلاص مینه ورسره وکړي بیا هم د ده دمور اوپلار دمیني بدیل نشي کیدلی ...

راځئ له یتیم سره مینه وکړو زموږ په چم اوګاونډ کې
که کوم یتیم شتون لرې راځئ رحم پرې وکړو ، ویې نازوو او د هغه دخپل پلار اوموږ په څیر یې ځان ته رانږدي مړو

ټولي دروازي مه تړه !

سهیل بن عمرو له خپلي میرمني سره په سفر روان وپه لاره کې لاروهونکي ورته مخته شول ، اوهرڅه یې ورن واخیستل ! لاروهونکيسره کیناستل او د ده په توښه کې خواړه یې را وتوشپل او په خوراک یې پیل وکړ ، سهیل چې وکتل د لاروهونکو مش

ر خوراک نه کوې او ناست دی ، ده ورته وویل ته یې ولي نه خورې ؟
هغه ورته وویل : زما روژه ده ، سهیل حیران شو او ورته ویې ویل :
غلا هم کوې او روژه هم نیسې ؟!!
هغه ورته وویل : دځان او خدای په منځ کې یوه دروازه پرانستي لرم ، کیدی شې یو ورځ په دي دروازه ور ننوځم ....
کال دوه کاله وروسته سهیل دلاروهونکو مشر په حج کې ولید چې د بیت الله په پردو پ،ري نشتي دی !! او لوی صالح او نیک انسان ګرځیدلی دی ! ده چې ولید ویې پیژاند او هغه ورته وویل :
پوه شوې ! څوک چې دځان او خپل رب ترمنځ یوه دروازه پریږدي کیدی شې یوه ورځ په هغه پءانستي دروازه ور ننوځې ....
سبحان الله ...

که ته ډیر ګناه ګار وې هم دځان اوخپل څښتن ترمنځ یوه دروازه پرانستي پریږده

کیدی شې یوه ورځ د دي دروازي په برکت نوري هم درته پرانستل شې

لا تغلق كل الأبواب!!
كان سهيل بن عمرو على سفر هو وزوجته ..
وفي أثناء الطريق .. اعترضهم قطاع الطرق ..
...وأخذوا كل ما معهم من مال وطعام .. كل شئ !!
وجلس اللصوص يأكلون ما حصلوا عليه من طعام وزاد ..
فانتبه سهيل بن عمرو .. أن قائد اللصوص لا يشاركهم الاكل
فسأله .. لماذا لا تأكل معهم ؟!!
فرد عليه : إني صائم ..
فدهش سهيل فقال له .. تسرق وتصوم !!
قال... له .. إني أترك بابا بيني وبين الله لعلي أن أدخل منه يوما ما ..
وبعدها بعام أو عامين .. رأه سهيل في الحج وقد تعلق بأستار الكعبة ..
وقد أصبح زاهدا .. عابدا ..
فنظر إليه وعرفه .. فقال له : أو علمت ..
من ترك بينه وبين الله بابا .. دخل منه يوما ما ..
سبحان الله العظيم فعلا ..

إياك أن تغلق جميع الأبواب بينك وبين الله عز وجل حتى ولو كنت عاصياً وتقترف معاصيَ كثيرة، فعسى باب واحد أن يفتح لك أبوابً

رواجي عبادت ګټه نلرې

داسې خلک به تاسو هم لیدلي وې چې روژه نیسې خو لمونځ نه کوې ؟! د دي خلکو دا ډول کارونه په لنډو ټکو کې تشریح کوم :اصلا زموږ په عباداتو کې له تعبدیت نه تعودیت زیات شوی دی یعني زموږ پر عبادتونو دللهیت پرځای رواج غلیه کړي ده اوس که یوڅوک لمونځ 

نه کوې دومره ډیر دهرچا نه یې ورته پآم نو ناپوهه او د دین پروا نه لرونکی خلک په لمانځه کې ډیره سستي کوې اوکه کله
یې کوې هم دخلکو له پاره یې کوې !

او روژه دلمانځه په نسبت یوڅه نادره ده په کااااااااال کې یوځل راشي او هغه که څوک خوري نو خلک یې شین کاپر بولي ځکه هغه ته هرڅوک زړه نه ښه کوې او بل مالیدلي دي پښتانه هیڅکله په سفر کې هم روژه نه خوري او په سفر کې خدای روا کړي دي خو د دوی له عادت سره سمه نده نو وایې ماته خوند نه راکوې چې روژه وخورم !!

داراز ما ډیر داسې شتمن خلک لیدلي دي چې دخپل مال دقیق حساب نه کوې هسي دتوک له حسابه زکات پریکوې ! دوی هم ریاکاران او رواجي عبادت کونکي دی یومخ لاس خو نشې نیولی بیا به خلک وایې چې فلانی قارون دی زکات نه پریکوې نو هسي
دخلکوپه مخ کې دیوه لسګون یاشلګون پر سر (په زکات کې یې قبولي کړه ) چیغه پورته کړې !

نو په تاسف سره باید ووایو چې زموږ د دین ځیني برخه رواجي شوې ده اویا زموږ ځیني خلک دین درواج په موخه سرته رسوې او دقرانکریم او حدیثو په رڼا کې هغه عبادت الله ته منلی اومنظور دی چې یواځي د همده له پاره وې او له دي پرته که د بل نیت ځای پکي پیداشو داعبادت عادت ګرځي او داخرت په ورځ نه په
ښمر کیږې ،

وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ. [البينة:5]

روژه دمیني او بښني میاشت

روژه یوه میاشتني اخلاقي کورس دی چې ډیر څه باید پکې زده کړو او ترټولو مهم یې په ځانګړي توګه زموږ افغانانو له پاره مینه او تسامح او بل بښنه ده دا خوی او دا ستر انساني اخلاق دیوي دینداره او پاکي ټولني له پاره ترټو

لو لومړی درجه اهمیت لرې او که په روژه مبارکه کې مو دا خوی خپل نکړ بل وخت یې ترلاسه کول سخت دي ځکه په روژه کې دعباداتو رغبت او مینه زیاته وې زړونه یوڅه نرم اوپاسته وې راځئ ددي خوی او لوی
خصلت اهمیت په نبوي حدیثو کې وګورو :

رسول الله صلي الله علیه وسلم وایې : کله چې ستاسو کوم یوه روژه وې سبکي خبري دي نه کوې ، چیغي دي نه وهې که یوڅوک ښکنځل ورته وکړي نو ورته وایې دي چې زما روژه ده ، په یوه بل روایت کې راغلي : څوک چې د دروغو شاهدي اوپه هغه عمل پرینږدي او له جهل نه ځان ونه ژغورې نو له خوراک او څښاک نه دده خولي نیولو ته الله اړتیا نلرې
وإذا كان يوم صوم أحدكم فلا يرفث ولا يصخب، فإن سابّه أحدٌ أو قاتله فليقل: إني امرؤ صائم. [متفق عليه]، وقال : ومن لم يدع قول الزور والعمل به والجهل، فليس لله حاجة في أن يدع طعامه وشرابه [رواه البخاري].

درنو وروڼو او پتمنو خوندو ! روژه د میني او خپلوې پالني میاشت ده زموږ ټولنیز ي اړیکي هروخت په ګواښنده حالت کې وې ورور له ورور زامن له پلار او داسي نور خپلوان په نری خبره یوه بل ته په قهر اوغوسه وې ترمنځ یې تعلقات پریکړې وي او په مودو مودو له یوه بل
سره خپه او دښه او بد پوښتنه یې درولي وې ، نودا هغه میاشت ده چې که موږ همداسي تروش او تروه سره پآته یو ، یوه بل ته ترڅنګ څنګ ګورو بیځایه خوابدي او خپګان غځوو او دا حماقت په غیرت سره هم نوموو !! نو بیا پر پشلمي دخولو تړلو او ماښام یې خلاصولو کوم عمل چې کیږې دابي ګټي دی دي ته دالله هیڅ
اړتیا نشته ...

راځئ په روژه کې مینه ، تسامح او بل بښل زده کړو او عملي یې کړو که موڅوک خپه کړي وي خوشاله یې کړو که مو دچا حق خوړلی او زورولی مو وې راضي او حق یې ورستون کړو ....


په لمانځه د دریدلو له ادابو نه یو غوره ادب دا هم دی چې که څنګ ته ملګری دي په اوږه لاس کیږدي او ځان ته دي ورنږدي کوې نو ته باید په نرمه ورنږدي شې رسول الله صلي الله علیه وسلم په دي اړه وایې : ستاسو غوره هغه څوک دی چې وږه یې نرمه وې : خیرکم الینکم منکبا ،
ما ډیری افغانان په داسي حالت کې ازمویلي دي چې ددوی په اصطلاح په ځان نر مچ نه پریږدي که یې اوږي ته لاس ور وړې نو برګ به درته وګورې ! په حرمینو او نورو ډیرو ځایونو کې مې د مختلفو جنسیاتو خلک لیدلی هغه ترموږ ډیر نرم او پاسته وې خو موږ ماشاء الله تل په غوسه او عبوسا قمطریرا .....


موږبه ترڅو کلک او کرخت یو ؟ موږ به ترڅو زورور او یوه بل ته ببر ګرځو؟ موږ به ترڅو دتربګنیو او بیځایه غیرتونو په نوم دحماقت له لاسه یوبل کړوو او زوروو ؟ موږ به ترڅو سخت زړي او دکاڼو زړونه په سینو کې شوروو ؟